VIDEO: Londža, svjedok jednog vremena u Zenici- U saradnji sa you tube kanalom Zenica kroz objektiv donosimo vam priče o mahalama, ulicama i dijelovima grada u Zenici.
Mahala Londža se nalazi zapadno od glavnog puta, između mahala Sejmen i Odmut te Čarijske mahale, oivičena današnjim ulicama Sarajevska, Talića brdo i istoimenom ulicom Londža, što danas i čini mjesnu zajednicu Londža.
Ova mahala ima najmanje prostornog opravdanja da se tretira kao samostalna veća mahala, što se vidi i po tome da nije imala svoje džamije niti groblja, a po tipu se radi o dobro okupljenoj mahali uz četiri sokaka.
Zemljište mahale pada blago prema rijeci Bosni, dok izvorske vode nije imala pa se stanovništvo služilo izvorom Hadžinica u mahali Jalija.
Naziv mahale Londža dolazi iz turskog jezika, što označava zanatsko odnosno profesionalno staleško udruženje zanatlija, gdje su se dogovarali poslovi vezani za rad i razvoj esnafa kao vid udruženja zanatlija, a što je i razumljivo obzirom da se veoma blizu nalazi zenička čaršija kao centar svih zbivanja u tadašnjoj zeničkoj kasabi.
Prema katastarskoj karti iz 1882 godine mahala Londža je imala 127 kuća,što je npr u odnosu na mahalu Kočeva, duplo manje, dok u osmanskim popisima nema mahale tog imena, ovo iz razloga što je osmanska uprava popisivala mahale kao džemate, odnosno onaj dio kasabe koji je pripadao jednoj džamiji, zbog čega Londža nije smatrana mahalsko naselje jer kao ni danas nije imala džamiju i uglavnom je bilo naselje gdje su se obrađivale njive, a zanatlije imale svoju esnafsku kuću za dogovore i okupljanja.U ovoj mahali živile su stare muslimanske porodice, kao što su Begagići, Šestići, Tarabari, Uzunovići i Vojvodići.
Teren naselja Londža kao i u slučaju Jalije i Sejmena blago pada u smjeru jug-sjever u kojem smjeru se pruža nekoliko puteva koji se na sjevernoj strani spajaju sa današnjom ulicom Sarajevska, a na južnoj strani sa istoimenom ulicom Londža, koja je u osmanskom i austrougarskom periodu predstavljala glavni put zeničke kasabe, poćevši od Carine na zapadu i završavajući se kod ćuprije na Sejmenu.
Mahala se razvija uz glavni put kasabe, a njenom širenju prema jugu je uveliko doprinijela izgradnja Centralne kaznionice ,(danas KPZ Zenica ) otvorene za vrijeme vlasti Austro-Ugarske uprave. Kazniona je građena u više faza počevši od 1886. do 1904. godine, no kad je građena, bila je udaljena od naseljenih dijelova Zenice, a kasnijim rastom grada, nova naselja se primiču zatvorskom krugu, prvenstveno naselja Londža i Meokušnice, gdje su napravljene zgrade za oficire – starješine Kaznionice, a jedna od njih je bila naspram same centralne zgrade Kaznione, što bi geografski pripadalo mahali Londža.
Uz desnu stranu glavnog puta današnje istoimene ulice Londža gledajući smjer Čaršija-Sejmen, nalazile su se stare prizemne kuće sa izuzetkom jedne trospratnice izgrađene od crvene cigle, u kojoj su stanovala braća Ahmed, Enes i Muhamed Kaknjo, poznati limari i bravari, koji su imali svoje zanatske radnje na samom poćetku Stare čaršije kao centru svih bitnih zbivanja u Zenici.
Kuća je za mnoge poznata kao Kaknjina kuća, u njenom prizemlju se nalazila frizerska radnja i do nje manja trgovina, međutim ubrzana urbanizacija Zenice je kako za ovu kuću tako i za mnoge kuće starih zeničkih mahala imala za posljedicu njihovo rušenje i izgradnju novih i većih stambenih jedinica, gdje se istekom 60-ih godina 20-og vijeka zbog potrebe širenju ulice Londža, tada ulica JNA, pristupa rušenju ove i susjednih kuća, a zatim se na ovoj lokaciji gradi široka četvorospratnica u narodu poznata kao Maksuzija, ovo iz razloga jer je građena maksuz za vlasnike porušenih kuća, porodice Kaknjo i Kratine, u kojoj su i dobili stanove.
